SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
19 mars 2014 19 maart 2014
________________
Question écrite n° 5-11263 Schriftelijke vraag nr. 5-11263

de Zakia Khattabi (Ecolo)

van Zakia Khattabi (Ecolo)

à la ministre des Classes moyennes, des PME, des Indépendants et de l'Agriculture

aan de minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw
________________
l'assimilation des années d'études à des années d'activité en tant qu'indépendant à titre principal de gelijkstelling van de studieperiode van een zelfstandige in hoofdberoep 
________________
profession indépendante
régime de retraite
condition de la retraite
durée des études
zelfstandig beroep
pensioenregeling
pensioenvoorwaarden
studieduur
________ ________
19/3/2014Verzending vraag
27/3/2014Antwoord
19/3/2014Verzending vraag
27/3/2014Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4851 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4851
________ ________
Question n° 5-11263 du 19 mars 2014 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-11263 d.d. 19 maart 2014 : (Vraag gesteld in het Frans)

L'arrêté royal n°72 (du 10/11/1967) relatif a la pension de retraite et de survie des travailleurs indépendants précise dans son article 14 que le Roi peut assimiler, contre paiement d'une cotisation forfaitaire, à des périodes d'activité professionnelle les périodes au cours desquelles le travailleur indépendant a fait des études. C'est ce qui a été prévu dans l'arrêté royal du 22 décembre 1967.

La valorisation de la période d'études ou d'apprentissage à partir du 1er janvier de l'année du vingtième anniversaire et moyennant le paiement de cotisations (à partir du 1er janvier 1957) peut être ainsi assimilée à une période d'activité de travailleur indépendant.

Cette possibilité permet donc au travailleur indépendant de compléter sa carrière professionnelle et d'augmenter ainsi le montant de sa pension. Le montant de la cotisation varie selon la période couverte par l'assimilation, mais tourne généralement autour de 430-440 € par trimestre. A ce montant, s'ajoutent des frais de gestion demandés par les caisses d'assurances sociales.

J'aimerais avoir quelques éclaircissements sur certains points du dispositif qui me paraissent pénaliser les indépendants qui ont recours à ce dispositif légal.

1) Pour une période d'étude qui court à partir du 1er janvier 1997, l'AR prévoit que si la demande d'assimilation n'est pas introduite dans les 2 ans qui suivent la fin de la période d'études, un intérêt de 6,5 %/an sur les cotisations dues est à verser pour la période comprise entre la fin des études et la date d'introduction de la demande.

Tant l'imposition de ce pourcentage que la durée qui est laissée au jeune indépendant pour penser au rachat de ses années me posent question.

En effet, les premières années d'activité sont essentielles pour le lancement d'une entreprise et imposer un délai si court, ajoute une charge supplémentaire sur les épaules de ces jeunes entrepreneurs.

2) Dans un deuxième temps, j'aimerais également vous entendre sur les modalités de paiement qui sont proposées à l'indépendant qui décide de racheter ses années d'études. En effet, le paiement peut être effectué selon deux modalités :

- en un seul paiement dans le mois qui suit la notification de la décision de l'I.N.A.S.T.I. ;

- suivant un plan d'apurement arrêté par l'I.N.A.S.T.I. qui tient compte d'un intérêt de retard simple au taux annuel de 6,5 %

Ce taux de 6.5% pose question. Quel en est sa justification ? Même les intérêts en cas de retard de paiement sont moindres (1) … A un tel taux, le recours aux institutions financières est plus avantageux… Cela n'a donc aucun sens.

(1) Dans le régime classique, le non-paiement des cotisations sociales à la fin du trimestre donne lieu à des sanctions. Un intérêt de retard de 3% est alors porté en compte. Cette majoration sera appliquée à l'expiration de chaque trimestre. Si, au terme de l'année civile, vous n'avez pas payé toutes les cotisations qui vous ont été réclamées pour la première fois au cours de cette même année, la caisse d'assurances sociales appliquera, le 1er janvier de l'année qui suit, une majoration supplémentaire unique de 7% sur les montants impayés

 

Artikel 14 van het koninklijk besluit nr. 72 (van 10/11/1967) betreffende het rust- en overlevingspensioen der zelfstandigen bepaalt dat de Koning de periodes tijdens dewelke de zelfstandige studies heeft gedaan, tegen betaling van een forfaitaire bijdrage kan gelijkstellen met periodes van beroepsbezigheid. Dat werd uitgewerkt in het koninklijk besluit van 22 december 1967.

De periode van studie of leercontract kan dus met ingang van 1 januari van het jaar van de twintigste verjaardag en tegen betaling van bijdragen (vanaf 1 januari 1957) worden gelijkgesteld met een periode van beroepsbezigheid als zelfstandige.

Hierdoor kan de zelfstandige zijn beroepsloopbaan dus vervolledigen en zijn pensioenbedrag verhogen. De bijdrage varieert naargelang van de periode van gelijkstelling, maar schommelt over het algemeen rond 430-440 euro per kwartaal. Bij dat bedrag komen ook de beheerskosten die door de socialeverzekeringsfondsen worden gevraagd.

Ik zou graag enkele verduidelijkingen krijgen over bepaalde punten van het beschikkend gedeelte, die volgens mij nadelig zijn voor de zelfstandigen die een beroep doen op deze wettelijke bepaling.

1) Voor een studieperiode die loopt vanaf 1 januari 1997 bepaalt het koninklijk besluit dat, indien de aanvraag om gelijkstelling niet wordt ingediend binnen de 2 jaar die volgen op het einde van de studie, een interest van 6,5% per jaar verschuldigd is voor de periode tussen het einde van de studie en de datum waarop de aanvraag wordt ingediend.

Het opleggen van dat percentage en de tijd die jonge zelfstandigen krijgen om hun jaren te regulariseren, doen vragen rijzen.

De eerste jaren zijn immers essentieel om een onderneming uit te bouwen en het opleggen van een dermate korte termijn legt een bijkomende last op de schouders van jonge ondernemers.

2) Tevens zou ik graag informatie krijgen over de betalingsmodaliteiten die worden voorgesteld aan de zelfstandige die beslist zijn studiejaren te regulariseren. Er zijn immers twee mogelijkheden:

-in één betaling binnen de maand die volgt op de betekening van de beslissing van het RSVZ;

- volgens een door dit Instituut vastgesteld aflossingsplan, waarbij rekening wordt gehouden met een enkelvoudige interest van 6,5% per jaar.

Hoe wordt die rentevoet van 6,5%. verantwoord? Zelfs de interesten in geval van laattijdige betaling bedragen minder (1)…Met een dergelijke rentevoet is het voordeliger een beroep te doen op de financiële instellingen. Dat heeft dus geen enkele zin.

(1) In de klassieke regeling geeft het niet betalen van de sociale bijdragen op het einde van het kwartaal aanleiding tot sancties en wordt een verwijlinterest van 3% aangerekend. Die verhoging zal worden toegepast na afloop van elk kwartaal. Als u op het einde van het kalenderjaar niet alle bijdragen hebt betaald die u in de loop van dat jaar voor de eerste maal werden gevraagd, zal het sociaal verzekeringsfonds vanaf 1 januari van het volgende jaar een eenmalige bijkomende verhoging toepassen van 7% op de niet betaalde bedragen.

 
Réponse reçue le 27 mars 2014 : Antwoord ontvangen op 27 maart 2014 :

Les cotisations à payer pour l'assimilation des périodes d'études sont calculées suivant les dispositions de l'article 35, § 1er de l'arrêté royal du 22 décembre 1967.  Les règles de calcul de ces cotisations ont néanmoins varié dans le temps. 

1) Vous indiquez premièrement que « pour une période d'étude qui court à partir du 1er janvier 1997, l'arrêté royal prévoit que si la demande d'assimilation n'est pas introduite dans les 2 ans qui suivent la fin de la période d'études, un intérêt de 6,5 %/an sur les cotisations dues est à verser pour la période comprise entre la fin des études et la date d'introduction de la demande. »

- En réalité, cette double règle vaut uniquement pour les périodes d’études situées entre le 1er janvier 1984 et le 31 décembre 1996. Elle n’est plus d’application pour les périodes d’études depuis 1997.

- Pour ce qui concerne la justification de l'intérêt au taux annuel de 6,5% l'an, il est destiné à compenser l'absence d'encaissement immédiat à partir de la date à laquelle la cotisation aurait normalement dû être payée.

- Le délai de deux ans vise uniquement la possibilité d’échapper à cet intérêt de 6,5% l’an, au titre de mesure d’exception. Le délai n’empêche pas de racheter ses années d’études ultérieurement. 

2) Vous indiquez deuxièmement que le paiement des cotisations de rachat peut être effectué selon deux modalités :

a) soit en un seul paiement immédiat, dans le mois qui suit la notification de la décision de l'Institut national d’assurances sociales pour travailleurs indépendants (INASTI) – ce qui est la norme ;

b) soit suivant un plan d'apurement arrêté par l'INASTI, mais alors avec application d’intérêts au taux annuel de 6,5 % - ce qui vous pose question.

C’est exact que ce taux annuel de 6,5% est appliqué en cas de plan d’apurement, mais dans ce cadre, l’application ne se fait qu’au terme du délai normal d’un mois (cfr paiement immédiat). L’application est donc nettement plus réduite que dans le cadre de la première problématique.

Enfin, contrairement à ce que vous indiquez, ce taux est inférieur aux taux du marché (+/- 10%) et en outre bien inférieur aux majorations trimestrielles de 3 et 7% appliquées aux cotisations sociales ordinaires. Cela a donc du sens.

De bijdragen die moeten worden betaald voor de gelijkstelling van de studieperiodes worden berekend op grond van de bepalingen van artikel 35, § 1 van het koninklijk besluit van 22 december 1967. De regels voor de berekening van deze bijdragen werden in de loop der tijd echter aangepast.   

1) U stelt eerst dat « het koninklijk besluit voor een studieperiode vanaf 1 januari 1997 bepaalt dat indien de aanvraag tot gelijkstelling niet wordt ingediend binnen een periode van 2 jaar volgend op het einde van de studieperiode, een intrest van 6,5 %/jaar is verschuldigd op de bijdragen die moeten worden gestort voor de periode van het einde van de studieperiode tot de datum waarop de aanvraag wordt ingediend. »

- In werkelijkheid is deze dubbele regel enkel van toepassing op de studieperiodes die vallen tussen 1 januari 1984 en 31 december 1996. Deze regel geldt dus niet voor studieperiodes vanaf 1997.

- De intrest aan een jaarlijks percentage van 6,5% is gerechtvaardigd omdat deze het gebrek aan onmiddellijke inning compenseert vanaf de datum waarop de bijdrage normaal had moeten betaald worden.

- De termijn van twee jaar beoogt enkel de mogelijkheid om als uitzonderingsmaatregel te ontsnappen aan de intrest van 6,5% jaar. Deze termijn betekent niet dat iemand zijn studiejaren later nog laat gelijkstellen. 

2) U stelt vervolgens dat de betaling van achterstallige bijdragen kan gebeuren op twee verschillende manieren :

a) ofwel in één onmiddellijke betalingsverrichting in de maand die volgt op het de maand waarin de Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen (RSVZ) haar beslissing meedeelt. – wat de regel is ;

b) ofwel volgens een betalingsplan opgelegd door de RSVZ, zij het met toepassing van een intrest op jaarbasis van 6,5 % - waarover u zich vragen stelt.

Het klopt dat de jaarlijkse voet van 6,5% wordt toegepast als er met een afbetalingsplan wordt gewerkt, maar dit wordt slechts toegepast na het verstrijken van de gewone termijn van één maand (zie onmiddellijke betaling). De toepassing is dus heel wat beperkter dan in het eerste geval.

Ten slotte ligt deze intrestvoet, in tegenstelling tot wat u vermeldt, lager dan de intrestvoet op de financiële markten (+/- 10%) en ook heel wat lager dan de driemaandelijkse verhogingen van 3 en 7% die worden aangerekend voor de gewone sociale bijdragen. Dit heeft dus een reden.